In het rapport “Global DataSphere Forecast” van IDC (International Data Corporation) wordt de verwachting uitgesproken dat de wereldwijde hoeveelheid data tegen 2025 zal groeien tot 175 zettabytes. Dat betekent een toename in dataverbruik en -opslag van maar liefst 61% ten opzichte van 2021. Dichter bij huis heeft het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) becijferd dat het dataverbruik alleen al binnen Nederlandse huishoudens tussen 2012 en 2020 meer dan verdrievoudigd is.
Verborgen (ecologische) kosten
Wat vaak over het hoofd wordt gezien, zijn de ecologische kosten van dit groeiende dataverbruik. Dataopslag en -verwerking vereisen enorme hoeveelheden energie, wat leidt tot stijging van het stroomverbruik. Een onderzoek van The Shift Project schat dat het wereldwijde stroomverbruik van datacenters alleen al in 2018 verantwoordelijk was voor 200 terawattuur, wat overeenkomt met 1% van het wereldwijde energieverbruik. Naast veel extra elektriciteit, kost al die dataverwerking ook grote hoeveelheden koelwater in de datacenters. Volgens een rapport van het Wereldnatuurfonds (WNF) gebruiken datacenters wereldwijd ongeveer 200 miljard liter water per jaar voor koeling: een niet te negeren belasting op onze drink- en grondwatervoorraden.
De gevolgen van deze immense datavloed strekken zich ook uit tot de natuur. De winning van grondstoffen voor de productie van chips, elektrische apparaten en de vernietiging van verouderde apparatuur dragen bij aan de uitputting van natuurlijke hulpbronnen. Bovendien hebben de emissies van datacenters en de gevolgen van klimaatverandering op termijn impact op biodiversiteit en ecosystemen.
De ecologische voordelen van besparen op dataverbruik:
- Energie-efficiëntie: Minder dataverbruik betekent simpelweg minder energieverbruik. Door bewust om te gaan met onze digitale activiteiten en het toepassen van slim databeheer en technologische innovaties, kunnen we de vraag naar elektriciteit terugdringen. Dat resulteert in een lagere CO2-uitstoot.
- Waterbesparing: Het verminderen van dataverbruik draagt indirect bij aan het behoud van waterbronnen. Minder water nodig voor koeling van datacenters betekent minder druk op lokale drink- en grondwatervoorraden.
- Duurzaamheid en toekomstbestendigheid: Een bewuste omgang met data past in een bredere visie op duurzaamheid. Het is een investering in een gezondere planeet voor toekomstige generaties.
Het is van belang dat organisaties én individuele gebruikers zich beter bewust worden van de ecologische voetafdruk van hun dataverbruik. Door nu actie te ondernemen en bewust om te gaan met digitale middelen, kunnen we met elkaar een duurzamere digitale toekomst vormgeven.
‘Twin Transition’
Het goede nieuws is dat meer datatechnologie per saldo ook juist kan zorgen voor minder energieverbruik en uitstoot, omdat digitalisering en informatisering leiden tot efficiëntere processen. Dit positieve effect van groeiende automatisering / informatisering op het milieu wordt de ‘twin transition’ of ‘dubbele transitie’ genoemd. Een voorbeeld hiervan is het automatiseren van verkeerslichten via slimme AI-systemen. Dit leidt in eerste instantie waarschijnlijk tot extra energieconsumptie, dus meer uitstoot. In datacenters zijn stroom-slurpende servers immers continu hard aan het rekenen om de systemen aan te kunnen sturen.
Tegelijkertijd kunnen slimme, geautomatiseerde verkeerssystemen zorgen voor een betere doorstroming van het verkeer. Dat betekent minder optrekkende auto’s en brommers, minder files en dus juist weer minder uitstoot van broeikasgassen en fijnstof. Als het totale effectenplaatje wordt meegenomen, neemt de milieu-impact onder aan de streep misschien niet toe, maar juist áf dankzij datagebruik. Het is dan ook belangrijk om per geval van informatisering / digitalisering goed uit te zoeken wat alle effecten zijn – direct en indirect – en welke kant het kwartje uiteindelijk opvalt.
